Ferrol, 1936. Tres días de xullo.

LUNS, 20.

Parece un día laboral normal, os obreiros do estaleiro están traballando. 

Todo cambia ás tres e cuarto da tarde, cando explotan tres foguetes, lanzados preto do Arsenal. Un grupo numeroso de xente forma diante das intalacións da Mariña pedindo armas, pero na Porta do Dique impídese a entrada dos manifestantes, disparando sobre eles infantes de Mariña.

A partir deste momento teñen lugar, case simultaneamente, a detención do contralmirante Azarola, fiel ao Goberno republicano, no seu despacho de xefe do Arsenal, e as detencións dos mandos que apoian o golpe no acoirazado "España" e no cruceiro "Almirante Cervera" por parte da mariñeiría dirixida polos cabos.

Dende o Goberno Militar ordénase que unha batería de artillaría avance polo centro da cidade. A compañía pasa pola Praza de Armas e diríxese a Amboage. No seu percorrido é hostilizada por civís armados que se refuxian nas bufardiñas e nas partes altas dos edificios.

Os artilleiros desaloxan algunhas casas, tomándoas ao asalto con granadas de man. Mentres, o cuartel de artillaría recibe disparos de fusil dende a estación do ferrocarril e vivendas dos arredores; son disparos dos obreiros da Construtora Naval e mariñeiros do Arsenal, os uniformes brancos dos mariños destacan claramente. A pesar da resistencia, as forzas de artillaría ocuparán a central de teléfonos, a praza de abastos e a xeradora de electricidade.

Do cuartel de Dores, en Fontelonga, unha sección de Infantaría de Mariña sae a ocupar o barrio de Esteiro. Ao chegar aos Cantóns, fronte ao Concello, prodúcese a confusión da xente aglomerada que vitorean aos militares crendo que van defender a República; o alcalde socialista Santamaría sae a recibilos, pero os disparos ao aire dos infantes desenganan a todos das súas intencións. Santamaría refúxiase de novo no edificio onde se atopan os concelleiros Manuel Morgado González del Valle, Federico Pérez Lago, Adolfo López Sánchez, Ventura Díaz Lojo y Francisco del Río Barros. e o presidente da xestora da Deputación Provincial, o ferrolán López Bouza, de Esquerda Republicana, entre outros.

MARTES, 21.

Un grupo do rexemento de Artillaría de Costa descarga dous canóns de 9 mm de calibre dun camión e adiántanos ata deixalos a sesenta metros da casa do Concello, todo iso baixo tiroteo. Dentro do edificio municipal, con sacos de terra nas fiestras, pasaron a noite uns setenta homes: o alcalde, o presidente da Deputación López Bouza, o tenente de alcalde socialista Morgado e outros concelleiros, máis corenta gardas municipais e mariñeiros do "Cervera". Diante da ameaza de ser canoneados saen ás nove e media da mañá e entréganse ao comandante dos artilleiros, que ocupa interinamente a alcaldía.

Os militares prometeron a Santamaría que non habería represalias se se rendían. O número de detidos neste día ascende a 125, dos que 41 serán executados nos tres meses seguintes.

As forzas de artillaría asaltan despois a Casa do Pobo. Tras seis disparos de canón, tómase con granadas de man. Os socialistas foxen por unha porta traseira.

Rematada a resistencia civil, os artilleiros despréganse polos tellados dende onde fan fogo de metralladora sobre o cruceiro "Almirante Cervera", que se rende ao atardecer.

MÉRCORES, 22.

Os cabos e mariñeiros do acoirazado "España" son os últimos en entregarse: ás 7.30 da mañá. Trinta e dous deles serán fusilados nunha soa xornada a finais de decembro.

En Ferrol vence a sublevación, despois de tres días de loita con 33 mortos e un cento de feridos.

En Galicia o Alzamento esténdese desde as cidades ás vilas e antes de terminar xullo a II República rematou na nosa terra.